ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΣ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ
Στην παραδοσιακή μεταφυσική φιλοσοφία το Είναι ως Αντικειμενικό Υποκείμενο, η ουσία του (νόημα) είναι υποστασιοποιημένη και άχρονη παρουσία και έτσι η ανθρώπινη ιστορία γίνεται αντιληπτή ως η χρονική πραγμάτωση του άχρονου. Το Αντικειμενικό Υποκείμενο (Είναι) στην παραδοσιακή φιλοσοφία είναι παρουσία, παροντικότητα, δηλαδή κάτι άχρονο, χωρίς ροή και μεταβολή (Γίγνεσθαι).
Ο καντί ήταν ο πρώτος σ'όλη την ιστορία της μεταφυσικής αντιλήφθηκε την ενδότερη συνάφειά του στον χρόνο. Η θεωρία του για τον σχηματισμό των καθαρών εννοιών της διάνοιας,υπογραμμίζει ότι η διάνοια «δεν μπορεί επ'ουδενί να λειτουργήσει από το χρόνο» και αυτό γιατί οι ενδιάμεσες αναστάσεις ή τα σχήματα που εφαρμόζουν την εφαρμογή των νοητικών κατηγοριών στα φαινόμενα είναι a priori. προσδιορισμοί του χρόνου. Ο Κάντ ορίζει το χρόνο ως χρόνο της φύσης ή ως χρόνο του αντικειμενικού κόσμου, θεωρεί τον χρόνο ως έναν προυπάρχοντα υποδοχέα των κοσμικών γεωγραφικών και παρατηρεί ότι το μέτρο του χρόνου καθίσταται δυνατό μόνο της ανθρώπινης ψυχής ή του πνεύματος. Έτσι, ακόμα και ο καντ, ο ποιός προαισθάνθηκε την χρονική γνώμη ανθρώπινης διάς και του respons Arpturope παρέμεινε δέσμιος της αντίληψς για το που κληρονόμησε απόδοση, από τον λάιμπιτον ται τον τεύτωνα. Βέβαια πριν από τον Κάντ όπως είπαμε και ο Αριστοτέλης στο τέταρτο βιβλίο των ''Φυσικών'' (11,219 β 1)δίνει στο χρόνο του νόημα της «φυσικής» κατανόησης του Είναι και δεν διερωτάται για την προέλευση του χρόνου που φανερώνεται ως φυσική κίνηση και μεταβολή. Ακόμα και οι ριζοσπαστικές έρευνες του Χούσερ για το χρόνο, σε σχέση με την ψυχολογία και τη γνωσιοθεωρία, εξακολούθησαν να αντιμετωπίσουν το χρόνο ως κάτι εμμενές και ενδουποκειμενικό. Ο χούσσερλ διακρίνει τη χρονική ραι τις συνειδησιακές τροπικές μέσων αυτών η γίνεται αντιληπτή mean. Συγκεκριμένα στον Χούσσερλ οι τρεις διαστάσεις του χρόνου συγκρατούνται μέσα στο «ζωντανό παρόν» από το υπερβατολογικό εγώ που διακρίνεται ότι είναι «αθάνατο». Σύμφωνα με τις παραραπάνω θεωρήσεις για το χρόνο ο άνθρωπος βρίσκεται μέσα στο χρόνο, οπόπος αποτείνεται μια '' '' ' Η εξαντικειμενική του χρόνου ενέχει τον χαρακτήρα της θεματικής παρουσίας, έτσι όμως τον υποστασιοποιούμε και τον κάνουμε ένα ον, ουσιαστικά του αποδίδουμε μια ταυτότητα, η οποία του στερεί τη χρονική στιγμή του. Βέβαια αυτό είναι κατανοητό μέσα στα πλαίσια της μεταφυσικής φιλοσοφίας που αντιλαμβάνεται το Είναι ως σύγχρονη υπόσταση-ουσία και τον Λόγο που το συλλαμβάνει, ως αυτο-οριζόμενο και αυτοαναφορικό. η οποία του στερεί τη χρονική του. Βέβαια αυτό είναι κατανοητό μέσα στα πλαίσια της μεταφυσικής φιλοσοφίας που αντιλαμβάνεται το Είναι ως σύγχρονη υπόσταση-ουσία και τον Λόγο που το συλλαμβάνει, ως αυτο-οριζόμενο και αυτοαναφορικό. η οποία του στερεί τη χρονική του. Βέβαια αυτό είναι κατανοητό μέσα στα πλαίσια της μεταφυσικής φιλοσοφίας που αντιλαμβάνεται το Είναι ως σύγχρονη υπόσταση-ουσία και τον Λόγο που το συλλαμβάνει, ως αυτο-οριζόμενο και αυτοαναφορικό.
Ποια η σχέση όμως του Είναι με το μη Είναι, της παρουσίας με την απουσία, του ίδιου με το διαφορετικό και το Άλλο, του Λόγου με τον μη Λόγο («Άσκεπτο»); Οι διερευνήσεις αυτών των ερωτημάτων προϋποθέτουν την υπέρβαση της παραδοσιακής μεταφυσικής παράδοσης που θεωρεί τον Κόσμο ως Είναι εγγενώς προσδιορισμένο και αναπαραστάσιμο από τις εννοιολογικές-συμβολικές συλλήψεις του Λόγου και την διάνοιξη σ΄Αυτό το αθεμελίωτο και άσκεπτο, το οποίο δίνεται για θεμελίωση-αιτιολόγηση και νοηματοδότηση, δίχως Αυτό να είναι υποκείμενο και να επιδέχεται κατηγορημάτων. Αυτό δεν μπορεί να θεματοποιηθεί και να διαυγασθεί εννοιολογικά, κατανοείται ως ανοικτότητα «μέσα» στον ορίζοντα του χρόνου που είναι το ανευ υποκειμένου γίγνεσθαι (χρονικότητα). Ο ορίζοντας του χρόνου είναι το Ανοικτό που μας περιβάλλει, δίχως το ‘’περιβάλλει’’να έχει τη συνδήλωση του μετρήσιμου χώρου, αλλά την έννοια της διευθέτησης, της συναρμογής των ανεξάρτητων μερών του κόσμου. Μ΄αυτή την έννοια ο ορίζοντας του χρόνου αναδεικνύει τον ριζικά σχεσιακό και όχι υποστασιακό χαρακτήρα καθώς και την αλληλεξάρτηση των υπαρκτικών προσδιορισμών των επιμέρους όντων τα οποία μετέχουν της συνολικής δομής του Κόσμου. Στον ορίζοντα του χρόνου αναδύεται η επίγνωση της θνητής και πεπερασμένης φύσης του ανθρώπου σε συνάρτηση με την επίγνωση του απεριόριστου του ορίζοντα του χρόνου και είναι αυτή ακριβώς η επίγνωση που καθιστά την ανθρώπινη ύπαρξη υπερβασιακή μιας που συνεχώς είναι πέραν και τείνει «να γίνει αυτό που είναι» (Πίνδαρος). Δηλαδή αυτό που είναι, δεν είναι, το είναι παρέρχεται και επέρχεται συνεχώς το ελευσόμενο. Το υπερβατικό στοιχείο που ενυπάρχει στον άνθρωπο είναι αυτό το ‘’όχι ακόμα’’, το επερχόμενο. Μ΄αυτή την έννοια αποδομείται το ιδεώδες της αντικειμενικότητας του Είναι που συναρθρώνεται με το νόημα του (ουσία), όπως και το ιδεώδες της απόλυτης και αιώνιας αλήθειας που συνάπτεται με την άχρονη παρουσία του Είναι. Αναδεικνύεται η χρονική-ιστορική διάσταση του Είναι και ο εποχιακός χαρακτήρας της αλήθειας. Πιο εύστοχα θα λέγαμε ότι το Είναι, Δεν Είναι, ξετυλίγεται ως χρόνος με την σκέψη που συνεχώς ανοίγεται σ΄αυτό που της ανοίγεται.
Έτσι ο χρόνος γίνεται η δυνατότητα κατανόησης του Κόσμου σ΄όλες τις μορφές του και αντίστροφα ο Κόσμος εννοείται με όρο το χρόνο κάτι που καταδεικνύει το χρονικό χαρακτήρα του Κόσμου, αλλά και την Κοσμική τροπικότητα του χρόνου. Η ανθρώπινη ύπαρξη διατηρεί μια ιδιαίτερη σχέση με το χρόνο και αυτό γιατί διαμέσου αυτής τίθεται το ερώτημα του χρόνου. Ο άνθρωπος δεν βρίσκεται μέσα στο χρόνο με τον τρόπο των φυσικών αντικειμένων, αλλά «είναι» χρόνος. Θέτουμε σε εισαγωγικά το ‘’είναι’’ για να διαφοροποιηθούμε σπό την αντίληψη του χρόνου ως απόλυτη και άχρονη παρουσία, ως αιώνια ουσία, ως μονιμότητα ενός διαρκώς υπάρχοντος όντος. Ο Κόσμος δεν είναι ούτε ον, αλλά ούτε απλά χρονικό και ο χρόνος δεν είναι απλώς χρονικός, αλλά ούτε απλώς ον.
Η χρονικότητα του κόσμου και η κοσμικότητα του χρόνου, συνιστούν την αινιγματική μονιμότητα Αυτού που επέχειν, που φανερώνεται στο «αίφνης» της στιγμής, στην αιφνιδιαστική έλλαμψη της έλευσης στην παρουσία (κλειστότητα), που διαρκώς επέρχεται (ανοικτότητα) σε μια αέναη εναλλαγή. Χρόνος και Κόσμος επέχουν και είναι η ‘’εποχή’’ που επιτρέπει την κατανόηση της ιστορικότητας της σκέψης. ‘’Εποχή’’ δεν είναι μόνο αυτό που κάθε φορά μας δίνεται για σκέψη και δράση και το μεταμορφώνουμε με τη σκέψη και τη δράση, αλλά κυρίως αυτό που διατηρείται μετέωρο και αναποφάσιστο. Αυτό που δεν εκφαίνεται και δεν εκφέρεται και καμμιά κρίση δεν μπορεί να το διατυπώσει αποφαντικά. Μ΄αυτή την έννοια η σκέψη σκέπτεται αυτό που της δίνεται και ταυτόχρονα με αυτό που επέχει, το άσκεπτο. Η στοχαστική αναδόμηση της μεταφυσικής και η υπέρβασή της απαιτεί τη διάνοιξη της σκέψης σ΄Αυτό που προσφέρει τη δυνατότητα στους κοινούς οντικούς προσδιορισμούς και καθορισμούς να φανερώσουν το είναι των όντων ως ουσία και παρουσία, δίχως Αυτό να είναι ον, αλλά μετέχοντας στο ον, πράγμα που σημαίνει ότι το ον αποτελεί εκδήλωση του Αυτού, είναι μια σχεσιακή δομή, παρουσίας και απουσίας, φωτός και σκιάς. Αυτό που κάνει τα όντα να είναι αποτελεί το ριζικά Άλλο έναντι όλων των άλλων όντων, δηλαδή συνιστά το μη ον, το μηδέν. Αυτό, το ριζικά Άλλο, αποκαλύπτεται –κρυπτόμενο, μέσω των όντων ως εστία μέθεξης, ενώ τα όντα είναι μέσω της μεθεκτικής σχέσης μ΄Αυτό.